www.szpetal.pl

Historia Szpetala Górnego

  Około 1240 r. z fundacji Boguszy z rodu Doliwów, wojewody mazowieckiego, w Szpetalu powstał klasztor cysterski i szpital pod wezwaniem św. Gotarda.
  W 1329 r. ziemia dobrzyńska, gdzie leĹźały osady Szpetal Dolny i Szpetal Górny, została zdobyta przez KrzyĹźaków, następnie na mocy pokoju kaliskiego (1343) wróciła do Polski. Pod koniec XIV w. Władysław Opolczyk sprzedał ziemię dobrzyńską KrzyĹźakom. Do końca XIV wieku Szpetal Górny stanowił dobra zamku w Bobrownikach. Na mocy ugody w Raciążku (1404) ziemię dobrzyńską wykupiono z rąk krzyĹźackich i przekazano Polsce.
  Jako pierwszy właściciel Szpetala Górnego w XVI wieku wymieniany jest Stanisław Chodorąski vel Chodowski vel Chodorkowski herbu Leszczyc, który posiadał tu murowany dwór obronny[2]. Na początku XVIII wieku dobra ziemskie Szpital Górny i Szpital Dolny stanowiły własność Kazimierza Rutkowskiego, który przywilejem z 16 marca 1702 r. otrzymał od króla Augusta II w wieczyste posiadanie przewóz przez Wisłę od dóbr swoich Szpital Dolny i Górny do miasta Włocławka.
Marian Rutkowski odziedziczył Szpetal Górny, Szpetal Dolny, Kulin, Suszyce, Skórzno, Krojczyn. Kościół został wzniesiony w 1806 r. staraniem dziedzica. Świątynia została zlokalizowana naprzeciw nie istniejącej juĹź siedziby fundatora. W 1824 r. następuje utrata praw przewozu na Wiśle. W 1850 r. w drodze działów rodzinnych Ignacy Rutkowski syn Mariana nabywa dobra Szpital Górny i Dolny. W 1869 r. Artur Rutkowski kupuje dobra swojego ojca Ignacego. W 1886 r. majątek dziedziczy po śmierci Artura syn Zdzisław Artur Rutkowski.
   Zdzisław Rutkowski w pierwszych latach XX wieku buduje nowy dwór w części centralnej parku na osi kościoła. W pierwszych latach trzydziestych XX wieku A. Rutkowski sprowadza od ks. Radziwiłła z Wołynia ogrodnika Michała Malinowskiego. W tym czasie park uległ przebudowie. Przesadzono drzewa i dokonano nowych nasadzeń. Drzewa, krzewy i kwiaty sprowadzano z Berlina. W rejonie dworu, który stał na polanie znajdowały się klomby kwiatowe i rozarium. Między stajnią a dworem znajdował się tzw. „ogródek francuski”, gdzie uprawiano winną latorośl oraz znajdował się budynek do przechowywania owoców i warzyw. Główne wejście do parku znajdowało się od strony południowej obok wejścia na teren zabudowy folwarcznej. Z dworu do kościoła wiodła „Aleja Kasztanowa”, po których to drzewach nie ma śladu. WzdłuĹź północno-wschodniej granicy przebiegała aleja o szpalerze jesionów, wzdłuĹź szosy koło kościoła aleja obsadzona była lipami. Część wschodnia, poza terenem parkowym zabudowana była czworakami i ośmiorakami stanowiącymi mieszkania słuĹźby dworskiej i pracowników folwarcznych.

   W czasie okupacji niemieckiej majątek został zarekwirowany przez najeĹşdĹşcę, we dworze zamieszkał komisarz niemiecki na okręg lipnowski. W czasie ucieczki Niemców spalony został dwór, spichlerze i stodoła. Po wyzwoleniu majątek uległ rozparcelowaniu, ogród i park przez kilka lat były dzierĹźawione przez Michała i Helenę Malinowskich.

  W 1954 r. Szpetal Górny stał się siedzibą gromadzkiej rady narodowej, rok póĹşniej gromadę tę włączono do powiatu włocławskiego. W 1972 r. powstała gmina w Szpetalu Górnym, którą w 1979 roku przemianowano na gminę Fabianki.

  31 grudnia 2014 roku we wsi zameldowanych było 2269 osób